Sevil Piriyeva
Deportasiya olunmuşxalqın mədəniyyətinin qorunması onun ictimai təşkilatlanması iləsıx bağlıdır. Ahıska türklərinin mədəniyyətini tədqiq edən müəlliflərdən biri prof. Asif Hacılı «Qəribəm bu vətəndə» əsərindəbu problemin araşdırılmasına mühüm yer vermişdir. O, yazır ki, XX əsrin 60-cı illərindəahıskalılarınvətənədönməuğrunda məşğul olan xüsusi təşkilat–Türklərin VətənəQaytarılması üzrəMüvəqqəti TəşkilatKomitəsi (TVQMTK) yaranır. Müəllif Ahıska xalqının tarixi keçmişinəvəmədəni irsinəaydınlıq gətirərəkSəfəvilər dövründəahıskalıların tarixi mədəni vəziyyətini genişaçıqlayır. XVI-XVIII yüzillikdəOsmanlı-Rusiya münasibətləri zamanı ahıskalıların müharibədəgöstərdikləri qəhramanlığı təsvir edir, Ahıska meydanmüharibəsinəxüsusi yer ayırır. Müəllif bütün bu hadisələrin gedişindəonların öz tarixi dəyərlərinəsadiqqaldığını obyektiv olaraq açıqlayır. Önəmli cəhət budur ki, müəllif ahıskalıların tarix boyu öz milli varlıqlarınınözünəməxsusluğunu qoruyub saxlamasını, bu xalqın folklorunun nümunəsindəgöstərir. Adı çəkilən əsərindətədqiqatçı xalqın maddi mədəniyyəti, mənəviyyatı, xalq sənəti kimi məsələləri araşdırmış, qədim tarixiqaynaqlarını təhlil etmişdir.
Sevil Piriyeva. Ahıska türkləri Azərbaycanda (tarixi, sosial-mədəni həyatı). Bakı, «Elm», 2005,